“Sivas’ın Doğal-Kültürel Mirasının Korunmasına Yönelik Son Gelişmeler” başlıklı yılın ilk toplantısı 12-14 Mayıs tarihlerinde Sivas’ta yapıldı. Cuma akşamı açılış yemeği ile başlayan Buluşma, Cumartesi günü Meclis Toplantısı, panel, Müze Özendirme Yarışması Ödül Töreni ve kent gezisi ile devam etti. Pazar günü ise UENSCO Dünya Miras Listesinde yer alan ve restorasyonu devam eden Divriği Ulu Cami ve Darüşşifası incelendi. TKB Sivas Buluşmasını 400’ü aşkın katılımcı takip etti.
ÇEKÜL Vakfı ve TKB heyeti Cuma günü Sivas Valisi Davut Gül ve Sivas Belediye Başkanı Sami Aydın’ı makamında ziyaret ederek güne başladı. Ziyaretlerde kentte yapılan son çalışmalar hakkında bilgi alan heyet, ardından yeni proje alanlarını inceledi. Valilik ve Belediyenin eş zamanlı ve koordineli yürüttüğü koruma ve kentsel tasarım projelerinin 1,5 yıl içinde sonuç vereceği heyetle paylaşıldı ve görüşleri alındı. ÇEKÜL Vakfı uzmanlarının Kendini Koruyan Kentler programı kapsamında alan çalışması yapması ve TKB’nin de hibe programlarıyla projeleri desteklemesi alınan ortak kararlar oldu.
Buluşma; aynı günün akşamı verilen gala yemeğinde, Sivas tanıtım filmi gösterimi ve hoş geldiniz konuşmalarıyla başladı.
Sami Aydın
Sivas Belediye Başkanı
81 ilimizin hangisini gezerseniz gezin, orada hepimizi etkileyen pek çok hikâyenin olduğunu ve örnek çalışmaların yapıldığını görürsünüz. Öyle ki Sivas da Anadolu tarihinde her zaman önemli bir medeniyet merkezi olmuş. Özellikle Selçuklu döneminin izlerini bağrında barındıran bir şehirdeyiz. Günümüzde Cumhuriyet Üniversitemizle övünüyoruz. Ama asırlar önce Selçuklu döneminde 4 üniversitenin olduğunu görüyoruz. Doğudan batıya, güneyden kuzeye önemli bir konumda olması nedeniyle gerek Selçuklu gerekse Osmanlı’da merkez olmuş. Cumhuriyetimiz için de Sivas çok önemli. Bildiğiniz gibi Cumhuriyetin temellerinin atıldığı bir şehir Sivas. Böyle bir şehirde sizleri misafir ediyoruz. Yarın hem panelde hem de kent gezisinde, bu toplantının amacına uygun bilgiler paylaşacağız. Tarihi Kentler Birliği bizleri parti ayrımı gözetmeksizin biraraya getiren, kaynaştıran, güzellikleri paylaştıran bir organizasyon. Nasıl ki ülkemizde birlik ve beraberliğe ihtiyacımız varsa, yerel yönetimler olarak da kaynaşmaya, tanışmaya, güzellikleri paylaşmaya ihtiyacımız var. İşte bu açıdan Tarihi Kentler Birliği ülkemiz için çok önemli.
Yusuf Ziya Yılmaz
TKB ve Samsun Büyükşehir Belediye Başkanı
Böylesine güzide bir yerel yönetim birliğinin başkanı olmaktan gurur duyuyorum. Çünkü buram buram tarih kokan, her santimetrekaresi şehitlerimizin kanıyla yoğrulmuş olan Anadolu coğrafyası tarih dolu. Sadece somut mirasa yönelik tarihi değerler değil, doğal miras ve somut olmayan kültürel miras değerleriyle de zengin bir ülkeyiz. Elimizde öylesine güzel bir tablo var ki bakmaya doyamıyoruz. Dolayısıyla görevimizin ağırlığını ve kutsallığını yerel yöneticileri olarak yüreğimizde hissediyoruz. Böylesine yoğun bir tempoda Tarihi Kentler Birliğimizin yapması gerekenleri tartıştığımız, bilgi alışverişinde bulunduğumuz bu birlikteliklerin bize katkısı çok büyük.
Yaklaşık bir yıldır üzerinde çalıştığımız bir güzergâh var. Samsun, Amasya, Sivas ve Erzurum hepinizin bildiği gibi, 19 Mayıs 1919’da Samsun’da başlayan Kurtuluş Mücadelesinin çıkış noktaları. Bu mücadelenin 2 yıl sonra 100 yılını kutlayacağız. Bu önümüzdeki 2 yıl içinde “Kurtuluş Yolu” rotasını hazırlamak istiyoruz. Samsun’dan Amasya’ya kadar Kurtuluş Yolu güzergâhını 1/25.000’lik harita üzerinde işledik ve 50’ye yakın tarihi yapıyı tescil ettirdik; kervansaraylar, köprüler, menfezler, sanat yapıları, namazgâhlar, hanlar gibi… Hiç gecikmeden Amasya’dan Tokat’a olan eserleri de tespit etmeliyiz. Elbirliği ile Sivas’tan Erzurum’a, Erzurum’dan Ankara’ya kadar olan eserlerin de tescillenmesi ve restorasyon süreçlerini bitirebiliriz. Bu rotayı, TKB’ye üye olan bu önemli kentlerin bir gelecek hedefi olarak Sivas Buluşmasında gündeme getirmek istedim. Prof. Dr. Metin Sözen, Dr. Asım Güzelbey ve ÇEKÜL’ün uzman heyetiyle bu güzergâhta bir teknik inceleme yapacağız. Değerli katkıları için şimdiden teşekkür ederim.
Davut Gül
Sivas Valisi
Bir şehrin başına gelebilecek en güzel iki şey; birincisi Tarihi Kentler Birliğine üye olunması, ikincisi de Tarihi Kentler Birliği meclisinin o kentte yapılması. Biz Sivas olarak her ikisine de sahip olduğumuz için çok şanslıyız. Tarihi Kentler Birliğinin Metin Sözen Hocamızın rehberliğinde 15 yıldır yaptığı her çalışmayı takip ediyoruz. Sivas’ta olabildiğince Tarihi Kentler Birliğinden ve ÇEKÜL’den istifade etmeye gayret ediyoruz. Sivas’a gelen ziyaretçilerimiz, tarihi ve kültürel değerlerin ortaya çıktığını görüyor ve bu gelişmeleri takdir ediyor. Belediye Başkanımızı çalışmalarından dolayı tebrik ediyorum. Sivas olarak sizlere layık olduğunuz ev sahipliğini umarım bu Buluşma süresince yapabiliriz.
TKB’nin üye sayısı 451’e ulaştı
Sivas Belediyesinin ev sahipliğinde yapılan TKB Buluşmasının 2. günü, Fidan Yazıcıoğlu Kültür Merkezinde, TKB Meclis Toplantısıyla başladı. Encümen, Plan ve Bütçe Komisyonları seçildi. 7 belediyenin üyelik başvuruları kabul edildi.
TKB Encümen Üyeleri
Kayseri Büyükşehir Belediye Başkanı Mustafa Çelik,
Şanlıurfa Büyükşehir Belediye Başkanı Nihat Çiftçi,
Bartın Belediye Başkanı Cemal Akın,
Kütahya Belediye Başkanı Kamil Saraçoğlu,
Çanakkale Belediye Başkanı Ülgür Gökhan,
Sarıyer Belediye Başkanı Şükrü Genç,
Battalgazi Belediye Başkanı Selahattin Gürkan
Plan ve Bütçe Komisyonu Üyeleri:
Şahinbey Belediye Başkanı Mehmet Tahmazoğlu,
Beyşehir Belediye Başkanı Murat Özaltun,
Polatlı Belediye Başkanı Mürsel Yıldızkaya,
Çaycuma Belediye Başkanı Bülent Kantarcı ve
Altınova Belediye Başkanı Metin Oral
Üyeliği kabul edilen belediyeler
Balıkesir Büyükşehir Belediyesi
Rize Belediyesi
Söğütlü Belediyesi
Efeler Belediyesi
Of Belediyesi
Yeniçağa Belediyesi
Kuyucak Belediyesi
Sivas’ın Doğal-Kültürel Mirasının Korunmasına Yönelik Son Gelişmeler
Buluşma; Sami Aydın’ın Sivas’ta yapılan koruma ve kentsel tasarım çalışmalarını paylaştığı sunumla devam etti. Ardından Prof. Dr. Metin Sözen ve Yusuf Ziya Yılmaz birer değerlendirme konuşması yaptı. Müze Özendirme Yarışması Ödül Töreni ile salon buluşması tamamlandı. Gök Medrese, Sivas Kalesi, Ulu Cami, İhramcızade Kültür Merkezi, Subaşı Hanı, Meydan Camisi, Taşhan, Cumhuriyet Meydanı, Selçuklu Parkı, Kongre Müzesi, Arkeoloji Müzesi kentte incelenen alanlar oldu.
Sami Aydın
Sivas Belediye Başkanı
“Sivas’ta tüm kurumlar birarada, koordineli bir şekilde çalışmalarımızı yürütüyoruz. Sivas’ın kent merkezindeki sivil mimari eserlerini koruyarak yola çıkmıştık. Pek çok konağımız restore edildi ve artık halka açık hizmet veriyor. Sivas’ta Selçuklu eserlerinin ve erken Cumhuriyet Dönemi eserlerin görülebildiği bir meydanımız var. Ama bu eserler algılanmıyordu. Selçuklu Parkı projesiyle, medreseler, cami, hamam kalıntısı, valilik, kongre ve jandarma binaları bütün olarak görülebiliyor. Katkıları için Metin Sözen’e ve ekibine teşekkür ediyorum. Çünkü bu bölgenin etrafı niteliksiz büfe, çay ocağı gibi yapılarla çevriliydi. İçeride güvenlik sorunları yaşıyorduk. Herkesin rahatça girebildiği bir alan değildi. Proje bittikten sonra Sivaslılar bile ‘burada cami mi vardı hiç görmedik’ diye şaşırdı. Çünkü eserleri görmek imkânsızdı. İstasyon Caddesine geldiğinizde artık büyük bir meydan ve onu çevreleyen Selçuklu, Osmanlı ve Cumhuriyet eserlerini görüyorsunuz. Zor bir çalışmaydı. İtirazlar aldık; çünkü şehrin kalbi burası. Dirençle karşılaştık ama neticede bu meydan oraya çıktı. Eski halinde rastgele dikilmiş ağaçlar vardı. Onları zayi etmedik; taşıdık ve sadece kuruyanları kestik. Ve bunu uzmanlardan oluşturduğumuz bir komisyonla tespit ettik. Şimdi ise yeni meydanlar açmak için projeler hazırladık. Diğer eserlerin de görünür olması ve kamusal alanların nitelik kazanması için tasarım projeleri hazırladık. Kamulaştırma yaparak bazı binaları ortadan kaldırıyoruz. Meydan Camisi de böylece ortaya çıkmış olacak. Ticaret koridorları ve otoparklarla kentin atıl alanlarını canlandıracağız.
Pek çok kentin içinden su geçer. Sivas’ta da 4 dere varmış. Bunlardan 3 tanesinin üstü imar çalışmaları kapsamında kapatılmış. Geriye kalan 1 dere de zamanla atık suların boşaltıldığı, mezbelelik bir hal almıştı. Ve onun da üstü kapatılmak istendi. Ama Aksu Projesiyle dereyi ıslah edeceğimizi söyledik. Bize kimse inanmadı. Şimdi ise şehre değer katan bir bölgeye dönüştü. Çevresiyle birlikte halkın rahat oturabileceği, yürüyebileceği, 4,5 km uzunluğunda bir düzenleme çalışmaları yaptık. Az bir bölümü kaldı. Önümüze kamulaştırma engeli çıktı. Onu da en kısa zamanda çözeceğiz ve Kızılırmak’a bağlayacağız. Ana hedefimiz Kızılırmak kenarını bir rekreasyon alanına dönüştürmek. Bir proje yarışması açtık ve çok güzel tasarımlar geldi. DSİ ile birlikte çalışmalarımızı yürüteceğiz. Uygulamalar yakında başlayacak. 8,5 km uzunluğunda, tarihi Eğri ve Kesik köprü arasında kalan bir alan…
Bunun dışında; yıllar içinde yıpranmış mezarlık alanlarımızı yeniden düzenlemek için tek tip mezar projesi hazırladık. Eski mezarlıkta önce tepki aldık ve yeni mezarlık alanında uygulamaya başladık. Halk tarafından sahip çıkıldığını gördüğümüzde ise eski mezarlıkları da aynı şekilde düzenledik.
Sosyal hizmet çalışmalarını yeniden düzenledik. Sokaklarda zor şartlarda dağıtılan yemekler, hem ihtiyacı olan insanların gerçek ihtiyacını karşılamıyordu hem de hak etmedikleri bir düzende bu yardımı almak zorunda kalıyorlardı. Hayat Ağacı isimli bir sosyal market açtık. İhtiyaç sahiplerinin ayda belli bir kotada alışveriş yapma hakkı var. İster yemeklik malzeme, ister ayakkabı, ister kırtasiye malzemesi neye ihtiyacı varsa ona sağlıklı koşullarda ve insani şartlarda ulaşabiliyor. Bizim kriterimiz sadece yoksulluk kriteri; ne din, ne ırk, ne yöre… Şeffaf bir şekilde sosyal market çalışmamızı yürütüyoruz.”
Değerlendirme konuşmaları
Yusuf Ziya Yılmaz
TKB ve Samsun Büyükşehir Belediye Başkanı
“Değerli arkadaşlar, sadece büyük şehirlerde değil her ölçekteki yerleşimde, son 10 yıl içinde büyük başarılar ortaya koyuldu. Sivas Büyükşehir Belediyesi Başkanının çabalarını az önceki sunumda dinledik. Kentsel dönüşümden, tarihi ve kültürel mirası koruma çalışmalarına kadar farklı alanlarda bütüncül projeler yürütülmüş. Bütün bunlara gelebilmeniz için önce altyapı sorununu çözmeniz gerekiyor. Atık su arıtma tesisleri, rehabilite edilmiş çöp üniteleri gibi sağlıklı bir çevre yaratmak gerekiyor. Çünkü onlar asıl yapmamız gereken işler. Ana sorumluluk alanlarımız. Ancak onun üzerine koruma, kamusal alan gibi çalışmaları inşa edebiliriz. Türkiye’de büyük oranda bu sorunları çözmeye başladık. Fakat estetikte sınıfta kalıyoruz! Bu, okyanusu geçip derede boğulmaya benziyor.
Kadim değerlerimizin korunmasıyla ilgili bir bilince ulaştık ama kentleşme alanlarındaki görsel çirkinliği bir türlü çözemedik. Sıvasız-boyasız evler, yıkıntı-derme çatma yapılar, 15 yıldır inşaat halinde yol kenarında kalmış hayalet binalar, adeta totem gibi sürekli büyüyen tabelalar, her şeyin açıkta göründüğü depolar, çirkin çatılar, balkonlarda çamaşırlar… Bizim kentlerimiz bunu hak etmiyor arkadaşlar! Tarihi kentlerimizden sorumlu olan yöneticiler olarak estetik bir bakış açımız olmalı. Bununla ilgili sizlerin önerileriyle komisyonlar kurulmalı. Biz Samsun’da benzer bir çalışma yapmaya başladık. Üniversitenin de içinde olduğu komisyonla bu konuda neler yapabiliriz diye çalışıyoruz ve projeler geliştiriyoruz. Çevre yollarından kentlere girerken, o kentle ilgili ilk algınız oluşuyor. Dikkat edin tüm bu niteliksiz yapılar, kötü görüntüler kentlerimizin çeperlerini sarmış durumda. Biz örnek olması için bazı boyasız yapıları ev sahipleriyle anlaşarak boyamaya başladık. Bu konuda Samsun’da bir bilinç yaratmaya çalışıyoruz. Umarım başarılı oluruz. Sizlerin de aynı hassasiyeti göstermesini bekliyorum.”
Prof. Dr. Metin Sözen
ÇEKÜL Vakfı ve TKB Danışma Kurulu Başkanı
“Eğer bu topraklar bizimse, biz bu toprakların hemşerisiysek; hemşerilik görevimiz oturduğu yerden başlayarak ülke geneline doğru büyümeli. Yıllar içinde Sivas’ta ve bazı kentlerde beni yaralayan çok şeyler oldu. Sürekli iyi fikrinin devrildiğini gördüm. Birinin bıraktığını öbürünün yapmamak üzere direndiğini gördüm. O nedenle hemşerilik önemli; kentlerimizden sorumluyuz. Yanlışı önlemek yerine seçilmişlerin yanlışa düşmeye hakkı yok.
Tarihi Kentler Birliğinin eğer gelecekte tarihi yazılacaksa; kentleşme sürecinde var olanın kaybolduğunu ve TKB’nin bu değerleri yeniden ortaya çıkarmak için emek verdiğinin bilinmesi gerekir. Örneğin Bursa’da koruma çalışmalarına başladığımızda görünmeyen bir sürü tarihi yapının önünü-arkasını açarak o kentin muazzam dokusunu ortaya çıkardık. Görünmeyeni görünür hale getirdik. Kentlerimizi yerel yönetimler bilinçsiz uygulamalarla kirletti; şimdi de bu yanlışlardan hep birlikte dönmeye çalışıyoruz. Bu süreçte zayi olan bir sürü şey var. O nedenle bugün artık yanlışa düşmeye kimsenin hakkı yok!
Bu topraklar bizim diye övünüyorsak; havası, suyu bizimse, yarınki insanın bu havada suda payı varsa, hiçbir belediye başkanın yanlış yapmaya hakkı yok! İnandığınız projeleri ortaya doğru koyarsanız, o işi yanlışsız yapacağınıza ikna ederseniz merkezi hükümet de ona göre davranır. Bu söylediklerimi çok dikkatli dinlemeyenler de var! Ama şunu bilmenizi istiyorum; kentinizi yürekten sevmiyorsanız, seçilmeyin arkadaşlar! Eğer bu yola baş koymayacaksanız aday olmayın! Çünkü demokrasi yanlışlara dur demekle başlar; yerellik, ulusallık öyle başlar! Evrensel politikalarda saygılı bir ülke olmanın yolu doğruları söyleyince, sahiplik ve hemşerilik duygunuz varsa başlar!
Demokratiklik bir sayı üstünlüğüyle olmaz. Herkes varlığını orada hissettiği zaman demokratik bir toplum olursunuz. Demokrasi kültürünün Türkiye’de artmasını diliyorum. TKB içinde bunu yakaladık görev yapan, emek veren başkanlara teşekkür ediyorum.”
