Tarihi Kentler Birliği üyeleri “Sivas’ta Kültürel Mirası Korumaya Yönelik Çalışmalar 2004-2013” konulu Sivas Semineri’nde bir araya geldi. 28-30 Haziran tarihlerindeki etkinlikler Cuma akşamı açılış yemeği ile başladı. Sivas Belediye Başkanı Doğan Ürgüp, Tarihi Kentler Birliği ve Gaziantep Büyükşehir Belediye Başkanı Dr. Asım Güzelbey, ÇEKÜL Vakfı ve TKB Danışma Kurulu Başkanı Prof. Dr. Metin Sözen ile Sivas Valisi Zübeyir Kemelek yaptıkları konuşmalarda kentin Hititlerden başlayan tarihine, Selçuklu, Osmanlı ve Cumhuriyetin ilk yıllarındaki yapılan mimari değerlerine, doğal miras ve zengin yaşam kültürüne dikkat çekti.
Yaklaşık 200 kişilik TKB heyeti, etkinliklerin ikinci gününde Cumhuriyet Üniversitesi Kültür Merkezi’ndeki semineri takip etti. Tarihi Kentler Birliği Başkanı Dr. Asım Güzelbey’in oturum başkanlığını yaptığı seminer, TKB Genel Sekreteri Sezer Cihan’ın TKB çalışmaları hakkında detaylı bilgi verdiği sunum ile başladı. Ardından Sivas İl Kültür ve Turizm Müdürü Kadir Pürlü kent merkezi, ilçe ve köylerde yürütülen çalışmalar hakkında bilgi verdi. Pürlü, özellikle somut olmayan kültürel mirasın kayıt altına alınması için on yıldır yaptıkları çalışmaları özetledi.
Kadir Pürlü
Sivas Kültür Envanteri ve diğer yayınlar hakkında bilgi verdi. Sivas Belediye Başkanı Doğan Ürgüp ise kültürel mirasın korunması yönünde yaptıkları çalışmaları anlatı. Konak ve türbe restorasyonları, kamulaştırmalar, Soğuk ve Sıcak Çermik’teki düzenlemeler, kale projesi gibi…
Doğan Ürgüp
Seminerin ardından Gökmedrese, Meydan Camisi, Taşhan, Subaşı Hanı, Yeni Cami, Çorapçı Hanı, Behrampaşa Hanı, Kurşunlu Hamamı, Ulu Camii, Kolağası Konağı, Çifteminareli Medrese, Buruciye Medresesi, Şifaiye Medresesi, Kale Cami, Sivas Kalesi, Susamışlar Konağı, Alibaba Camisi ve İnönü Konağı incelendi ve yapılan çalışmalar yerinde değerlendirildi.
UNESCO listesindeki Divriği Ulu Cami ve Darüşşifası’nda inceleme
TKB Sivas Semineri’nin son gününde 1985 yılında UNESCO Dünya Miras Listesi’ne alınan ve yapılacak restorasyon projesiyle gündemde olan Divriği Ulu Cami ve Darüşşifası’na gidildi. Önce Darüşşifa’da bir seminer gerçekleşti. TKB üyesi Divriği Belediye Başkanı Hakan Gök’ün ev sahipliğindeki toplantı Divriği Kaymakamı Mehmet Nebi Kaya’nın da söz aldığı açılış konuşmalarıyla başladı.
Hakan Gök
Ardından Restoratör Yüksek Mimar, ÇEKÜL Vakfı Yüksek Danışma Kurulu Üyesi A. Nüvit Bayar bir sunum gerçekleştirdi. Cami ve Darüşşifa’da yıllar içinde yapılan yanlış restorasyon uygulamaları hakkında bilgi veren Bayar, tarihi yapının bu uygulamalarla nasıl yıprandığını anlattı. Yeni hazırlanan restorasyon projesinin kuruldan geçtiğini ihale sürecinin ardından başlayacak uygulamaların ise yaklaşık 3-4 yıl süreceğini söyledi. Bu süreçte Divriği Ulu Cami ve Darüşşifasi’ndaki yanlış uygulamalar düzeltilerek, güçlendirme çalışmaları yapılacak, yapı özgün kimliğine kavuşacak, çevre düzenlemeleriyle Divriği Kalesi ile bağlantı aksı oluşturulacak. Tarihi eserin farklı cephelerden bakıldığında görünür olması sağlanacak.
Nüvit Bayar
Sunumun ardından tarihçi-yazar, ÇEKÜL Yüksek Danışma Kurulu Üyesi Necdet Sakaoğlu tüm katılımcılara, Ulu Cami ve Darüşşifa’da anlatımlı bir gezi düzenledi. Tarihi detaylardan, mimari detaylara, dönemin şartlarından, günümüze UNESCO listesindeki bu önemli eseri ayrıntılarıyla anlattı.
Divriği Konakları’nın da incelendiği TKB Sivas Semineri etkinlikleri, dönüş yolunda uğranan Sıcak Çermik’teki çay ikramıyla sona erdi. Sivas Belediye Başkanı Doğan Ürgüp ve ailesi üç gün yalnız bırakmadığı konuklarına havalimanına kadar eşlik ederek misafirperverlik örneği sergiledi.
Prof. Dr. Metin Sözen üç gün süren ve Divriği’de sonuçlanan TKB Sivas Semineri etkinliklerini ve Divriği incelemesini Darüşşifa’da söyle özetledi: Sivas ve Divriği Türkiye’nin en önemli tarihsel merkezlerinden biri. Bu nedenle herkesin çok hassas davranması gerektiği bir yerdeyiz. Kaynak, sadece para demek değildir. Akıl, bilgi bizim en büyük kaynağımızdır. Düzeyli olmayan işler, bilimin, aklın süzgecinden geçmemiş işler bu kente yakışmaz. İki gündür Sivas Belediye Başkanı bizleri misafir etti, çalışmalarını gösterdi. Artık yerel yöneticiler, kentlerine farklı bakmaya ve korumaya başladı. Ancak bu miras o kadar büyük ki “onarıyoruz” adı altında kültürel mirasın yok edilmesine izin veremeyiz. TKB ve ÇEKÜL buna izin vermek için kurulmadı. Mirasımızı iyi benimsemek, özümsemek, tarihi iyi bilmek ve ona göre davranmak gerekiyor. Bir dünya mirasının içinde konuşuyoruz. Burada konuşmak başka yerde konuşmaya benzemez. Bu büyüklüğe yakışır şekilde doğruları söyleyerek, konuşmak zorundayız. 50 sene sonra vardığım sonuç şudur: Bu miraslar sadece belirli kurumların eline, yetkisine bırakılamayacak kadar önemlidir, herkesin sorumluluk payı vardır. Tarih ve kültür bu sorumsuzluğa müsaade etmez. Yıllardır Sivas için yoğun emek veriyoruz. Bu nedenle bu binanın çektiği eziyeti iyi biliyoruz. 50 sene sonra sabrımız artık tükenmiş bulunuyor. Örneğin Sivas’ta Gök Medrese’yi gördük. Birçok kurumun onarılması için emek verdiği Sivas’ın en görkemli yapısından biri, vakıflar tarafından onarıldıktan sonra sağlıksız işlevlerle tekrar kaderine bırakılmış bulunuyor. Bir dizi anlamsız sorunlarla doğru sonuçlara ulaşılamıyor. Tek yönlü kararlarla bu eserler kurtarılamaz. Yeni teknolojilerle, sıfır hatalı işler yapmak zorundayız. Bu noktada hassasiyetimiz derin olmalı. Hiç kimsenin tarihi mirasa el uzatırken sorumsuzca yaklaşmasına izin veremeyiz. Ülkemizin en görkemli sağlık yapılarından Şifaiye Medresesi’ni de hep birlikte inceledik. Restorasyon yapıldı ama yanlış işlevlendirildiğine tanık olduk. İçerisi algılanamayacak derecede yoğun bir kuşatma altında. Herkes her yerde kazancını arayamaz. Daha önce Cumhurbaşkanı’mızla ziyaret ettiğimiz bu kültür mirasının, herkesin ortak sorumluluğu olduğunu birlikte vurgulamıştık. Varılan sonuç, düşündüklerimizin tersi bir uygulamayla zedelendiğini görmemizdir. Artık kültür mirasının bir kimlik, bir temel konu olduğunu yeniden gündeme getirmek zorundayız. Bu mirasın sahibi olduğumuzun bilinciyle, başta kent halkı olmak üzere herkesin duyarlılığının ortak olması gerektiğini gösterme zamanı gelmiştir.
Divriği’de ise genç yönetici arkadaşlarım var. Belediye başkanı ve kaymakamımızın yanında durmamız, destek vermemiz doğaldır. Ancak bilimsel verilerin ışığında yapılacak sunumlar ve yayınlar gündem oluşturmalı, eskinin yanlışları yenilenmemelidir. O zaman bu dünya mirası evrensel dilde kendini açıklamış olacaktır. Eğer böyle olmazsa yaptıran yöneticiler, yapan sanatçılar, kendini açıklamaktan yoksun kalır. Dünya mirasının sorumluluğunu paylaşmak, hurafelerle, gerçek dışı bilgilerle değil, ancak tarihin doğrularını vurgulayarak mümkündür.
TKB Sivas Seminerini Sivas Valisi Zübeyir Kemelek, Yozgat Valisi Abdulkadir Yazıcı, Amasya Valisi Celil Öz, Koordinatör Vali Veysel Dalmaz, Sivas Belediye Başkanı Doğan Ürgüp, Tarihi Kentler Birliği Başkanı ve Gaziantep Büyükşehir Belediye Başkanı Asım Güzelbey, Kayseri Büyükşehir Belediye Başkanı Mehmet Özhaseki, ÇEKÜL Vakfı ve Tarihi Kentler Birliği Danışma Kurulu Başkanı Prof. Dr. Metin Sözen, Kültür ve Turizm Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı Nihat Gül, Divriği Belediye Başkanı Hakan Gök, Divriği Kaymakamı Mehmet Nebi Kaya, Yozgat Belediye Başkanı Yusuf Başer, Amasya Belediye Başkanı Cafer Özdemir, Sivas İl Kültür Müdürü Kadir Pürlü; ÇEKÜL temsilcilerinden Zafer Okuducu(Antep), Mustafa Balaban(Elazığ), Müjgan Üçer(Sivas), Raif Tokel( Karadeniz Ereğli), Halit Tadmuri( Lübnan),İhsan Çalapverdi (Divriği), ÇEKÜL uzmanlarından Sinan Polvan, Hurşit Arslan, Nüvit Bayar, Necdet Sakaoğlu, Namık Kemal Döleneken, Zeynep Biçer, Figen Tokgöz ve çok sayıda davetli izledi.
