Çanakkale’nin Eceabat İlçesine bağlı Yalova köyünün üç kilometre güneyinde bulunan Tarihi Esat Paşa Çeşmesi, Çanakkale ÇEKÜL Temsilcisi İsmail Erten’in girişimleri ve Eceabat Kaymakamlığı’nın desteğiyle restore edildi. Esat Paşa tarafından Ocak ile Eylül 1915 tarihleri arasında yaptırılan bu çeşmenin önemiyse Akbaş Limanı’na indirilen asker ve malzeme sevkıyatının Anafartalar cephesine dağıtım kavşağında yer alması. Restore edilen çeşmenin açılışıysa geçtiğimiz günlerde yapıldı. Çanakkale ÇEKÜL Temsilcisi İsmail Erten’e katkılarından dolayı, Çanakkale Valisi Orhan Kırlı tarafından teşekkür plaketi verildi.
Restorasyon kapsamında yan duvarlar ve ortada bulunan yüksek bölüm tamamlandı. Ayrıca yapılan küçük tamiratlarda orijinali bozan kısımlar temizlendi. Çevre düzenlemesi de yapılarak, tarihi çeşmenin kullanılabilirliği arttırıldı. Yöre halkının yıllardır kullandığı çeşme, artık tarihi özellikleriyle birlikte yaşamaya devam edecek.
Tarihi çeşme, Çanakkale savaşları sırasında, cepheye giden askerlerin sıkça kullandığı bir çeşme ve dinlenme mekanı olmuş. Savaş sonrası önemini yitiren çeşme, zaman içinde neredeyse kullanılamaz duruma gelmiş.
Tarihi Esat Paşa Çeşmesinin Rölöve ve Restorasyon Projelerini gönüllü olarak hazırlayan İsmail Erten, çeşmenin Çanakkale savaşları dönemine ait simge değeri taşıyan tarihi bir eser olduğunu söyleyerek önemini vurguladı.
Esat Paşa Kimdir?
Esat Paşa, 18 Ekim 1862′de Yanya’da doğdu. 1890 yılında kurmay yüzbaşı olarak Erkan-ı Harbiye okulunu bitirdi. Aynı yıl Almanya'ya gönderildi. Burada askeri görevlerde bulundu. Osmanlı-Yunan savaşı çıkınca Yanya Kolordusu Kurmay Başkanlığı'na atandı. Gösterdiği başarıdan dolayı 1898'de Albay rütbesine yükseltildi. Harbiye okulunda dersler veren Esat Paşa, sayısız komutanlar yetiştirdi. Öğrencileri arasında Mustafa Kemal Atatürk, Enver Paşa, Kazım Karabekir gibi komutanlar yer almaktadır.
Esat Paşa 1913'de Tekirdağ'da 3. Kolordu Komutanlığı’na ve Gelibolu Yarımadası’nda 3. Kolordu ve Arıburnu Kuzey Grubu Komutanlığı’na atandı. Burada Çanakkale Boğazı'nın kilidi sayılan Arıburnu’nu düşman kuvvetlerine karşı büyük fedakârlıklara katlanarak savundu. Özellikle Conkbayırı savaşlarında büyük kahramanlık gösteren Esat Paşa, emrindeki Mustafa Kemal ile beraber Çanakkale zaferinin kazanılmasında önemli rol oynamıştır. Mustafa Kemal’i sürekli desteklemiş, yeteneğinin görülmesi ve dünyaca tanınan bir asker olması yönünde büyük desteği olmuştur.
Çanakkale muharebelerinden sonra çeşitli ordu komutanlıklarında da bulunan Esat Paşa, 1919 yılında 2. Ordu Genel Müfettişliği'nden emekliğe ayrıldı. Kısa süre Bahriye Nazırlığı görevi yaptı. Şanlı asker büyük komutan Esat Paşa ömrünü nice zaferlerle süslemiş, 2 Kasım 1952 günü İstanbul’da 90 yaşında hayata veda etmiştir.
