ÇEKÜL Vakfı, ülke çapındaki temsilciliklerinin desteğiyle, sanayi kültürünün tarihsel, teknolojik, sosyal, mimari ve bilimsel değere sahip kalıntılarından oluşan endüstri mirasımızı saptamak amacıyla bir çalışma başlattı. Kentlerin içinde ya da yanı başında, devre dışı kalmış ve kaderine terk edilmiş eski teknoloji ürünü sanayi tesisler belirlendikten sonra, tescillenmeleri ve yeni işlevlerle donatılarak hizmete sokulmaları hedefleniyor.
ÇEKÜL Vakfı temsilcilikleri, her kentteki endüstri mirası varlığının ve durumunun saptanması amacıyla hazırlanan “endüstriyel miras envanter fişi”ni doldurarak ÇEKÜL merkezine ulaştıracak. Veri toplama çalışmasına Tarihi Kentler Birliği üyesi belediyeler de katılacak. Saptanacak olan bu yapı stokunun bir kültür mirası olduğu bilincini yaymak ve kamuoyunun bu mirasa sahip çıkmasını sağlamak amacıyla çeşitli proje ve programlar devreye sokulacak Elde edilen veriler bir web portaline aktarılacak ve internet üzerinden herkesin ulaşılabilmesi sağlanacak. Güncel verilerle sürekli güncellenerek “Türkiye Endüstriyel Miras Haritası” oluşturulacak ve basılı bir envanter kitabı yayımlanacak.
Henüz yeni başlayan bu envanter çağrısına, şimdiden Alanya, Erbaa, Erzurum, İzmir, Kuşadası, Samsun ve Sivas kentleri cevap vererek, önemli bilgilerin bir araya toplanmasına destek sundu.
Endüstri mirası; binalar, makineler, atölyeler, imalathane ve fabrikalar, madenler ile işleme ve arıtma alanları, ambarlar ve depolar, enerji üretilen, iletilen ve kullanılan yerler, demir yolu ve benzeri ulaştırma tesisleri ve altyapıları, ayrıca sanayi ile ilgili sosyal faaliyetler için kullanılan hizmet yapılarından oluşmaktadır. Endüstri mirasını kültürel mirasın bir parçası olarak görmek gerekir. Bu anlayışla ele alınan sanayi yapıları, bütünlükleri bozulmadan çağdaş kentlerle ilişkilendirilerek ve kentlilerin ihtiyaçlarına cevap verecek biçimde yeniden düzenlenerek korunmalı ve yaşatılmalıdır.
Araştırmalar, endüstri mirasının sıradan insanların yaşamlarına ait belgeler olarak sosyal bir değere sahip olduğunu ve kimlik duygusunu güçlendirdiğini göstermektedir. Sanayi yapıları, ait oldukları döneme ait imalat, mühendislik, inşaat alanındaki teknolojik ve bilimsel gelişmeler, mimarlık, tasarım ve planlama anlayışı, çalışana verilen değerle ilgili önemli ipuçları sunar.
Son dönemde, insanlığın önemli atılımlarından birine tanıklık eden ve ülkemizin sanayileşme tarihine ışık tutan endüstri mirası örnekleriyle ilgili çalışmaların arttığı gözlemlenmektedir. Henüz kayıt altına alınmamış ve kaybolmaya yüz tutmuş sanayi yapılarının çağdaş anlayışla yeniden işlevlendirilerek kentlere kazandırılması yönünde sevindirici gelişmeler dikkat çekmektedir.
