200 ORTAK 200 ESER İÇİN BİR İLETİŞİM YÖNTEMİ: WEB-KÜTÜKLERİ!
Sorunu parçalara bölerek çözmek...
200 Ortak 200 Eser, Tarihî Kentler Birliği kurulalı beri kültürel mirası korumak için ortaya çıkarılan en işlevsel projelerden biri. İşlevsel, çünkü Anadolu kültür mirasının korunması gibi üstesinden bir çırpıda gelinemeyecek bir sorunu tümevarım yöntemiyle parçalara bölüp, çözümü ölçeklendiriyor, daha kolay çözülebilir kılıyor. Üstelik sınırlı da olsa sağlam kaynak sunuyor. Nitekim Birliğin http://www.tarihikentlerbirligi.org web sitesinde yer alan Değerlendirme Ölçütleri ve Ödeme Akışı başlıkları altındaki içerik, bu işin nasıl gerçekleşeceği konusunda ayrıntılı bilgi veriyor. Görüldüğü kadarıyla, 200 Ortak 200 Eserin şimdilik sayısı 82 olan Katılımcıları ürettikleri 99 projeyle çoğunlukla aynı şeyi amaçlıyor: Projelendirme. Temizleme ve aydınlatma gibi daha somut bir kalem ile projeye katılan Ağırnas Belediyesi ve çevre düzenleme ve cephe iyileştirme için destek isteyen kimileri dışında hepsi de önce kağıt üzerinde olması gerekenler, daha sonra harekete geçmeyi planlıyor...
Sorun çözmede iletişimin rolü ve özelliği...
Başvuruların niteliğinden anlaşılan o ki, yerel yönetimler, hem yasaların gereğini yerine getirmek hem de uygulamayı teoriye uygun olarak yapabilmek amacıyla neredeyse koro halinde elimizdeki kültürel mirasın korunması için bize proje yapın demekteler. Peki, bu projeler yapılana ve onaylanana kadar koruma eylemi yapılmayacak mı? Acaba her yerel yönetim aynı çalışmaları teker teker yaparken, bunların kimi bölümleri ortak yapılamaz mı? Bu ortak iş kalemleri nelerdir? Örneğin bir Kelkit havza boyutunda koruma ve kalkınma deneyinde yararları somut olarak yaşandığı gibi Tarihî Kentler Birliği üyesi yerel yönetimler genelinde de bu bağlamda bir zaman ve kaynak tasarrufuna nasıl gidilebilir? Bu gibi soruların yanıtı için herşeyden önce etkin bir iletişim ağı kurulması gerektiği çok açık...
TKB içinde kullanılan iletişim platformları arasında TKB Buluşmaları bugüne kadar elbette çok yararlı olmuştur. Ancak yılda bir kaç kez yapılabilen bu toplantılarda doğal olarak her üye belediyenin her sorunu gündeme gelemiyor. Bu toplantılar, iletişim teknolojisi bağlamında ele alındığında biçim olarak üyelerin gereksinimlerine daha çok tümdengelim yöntemiyle çare getirebilen, yüzyüze iletişim alanları oluşturuyor. Nitekim bu dergi de temelinde bu toplantılarda tartışılanları daha kalıcı kılmak için belgeleme işlevi taşıyor. Oysa genel olarak Tarihî Kentler Birliği üyelerinin, özel olarak da 200 Ortak 200 Eserin gereksinimi olan iletişimin amacı, daha fazla bilgi, belge ve deney paylaşımı olup, bu gereksinimin günümüzdeki en etkin, en ucuz ve en hızlı yanıtı elektronik ortamda haberleşme ve bilgi paylaşımıdır. Bunun ilk adımı olan bir elektronik haberleşme ağı, http://groups.google.com/group/tarihikentler adresinde kurulmuştur. Tüm üyelerin hızlı bir bilgi alışverişi kurabilmesi için bu gruba Internet üzerinden üye olmasından başka da koşul yoktur. Ancak, Internet son 10 yıldır, kullanıcılara genellikle ücretsiz, hızlı ve çok boyutlu bir başka olanak daha sunmaktadır ki bununla hemen her kişi ve kurum, birkaç dakika içinde içeriğini kolayca yenileyebileceği, web-master ya da web tasarımcılarına gerek kalmaksızın biçimlendirebileceği ve birbirlerine eklemleyerek hiper-topluluklar yaratabileceği bir yayın aracına sahip olabilmekte...
Yerel yönetimlerin yararlanabileceği en etkin araç: Web-kütüğü (=Blog)
Dünyada Weblog ya da kısaca Blog diye anılan, Türkçe'ye Web-kütüğü diye çevrildiğinde en yakın karşılığını bulan bu iletişim aracı, Internet'e bağlanabilen, okur-yazar olan herkesin kendi başına kullanabileceği bir içerik yayınlama aracı olarak özetlenebilir (Log=Kütük, sicil, kayıt tutma). Internet yaygınlaşmaya başladığında herkesin kendisine bir web sitesi yapması zor bir işti. HTML denen web dilini bilmek, web tasarım ilkelerini öğrenmek, kendine ait bir alan adı satın almak, siteyi tasarımlamak, içeriğini oluşturmak, siteyi yayına sokmak için işi bu olan bir firma ile anlaşmak ve bütün bunlar için binlerce dolar bütçe... Artık bunların hiçbirisi olmadan da kişi ve kurumlar web-kütükleri sayesinde Internet üzerinden kendisini ifade edebilmekte, iletişim gereksinimlerini karşılayabilmekte. Web-kütükleri ya da Blog, amatörce kullanıldığında elbette sistemli ve kurallı web sitelerinin yerini tutmuyor. Nitekim bu olgu 10 yıl önce de vardı ve daha çok kişisel web-günlükleri biçiminde kullanılıyordu. Bu nedenle de içeriği yalnızca sahiplerini ilgilendiriyordu!
Ancak, gerek içeriklerinin tazelenmesi, gerekse her zaman etkileşime açık olmaması ve yapımının pahalı olması web sitelerinin yavaş yavaş devrinin dolmasına yol açtığından, esnek ve pratik yapılarıyla bu web-kütükleri son bir kaç yıldır adeta yeniden keşfedildi. Bu yüzden bugün dünya üzerindeki en gelişmiş ülkelerin kamu kurumlarıyla en büyük şirketleri başta olmak üzere herkes web sitelerini, web-kütükleri ile takviye ediyor. Kurum içi intranetler yerini web-kütüklerine terk ediyor. Öte yandan büyük şirketlerin üst düzey yöneticileri hedef kitleleri ile iletişimde kuruluşun insan yüzünü yansıtmak ve geri bildirim elde etmek amacıyla şirket web sitesine bağlantılı web-kütükleri yayınlıyorlar. Yine pek çok sivil toplum kuruluşu projelerini birden çok web-kütüğü ile hayata geçiriyor (Nitekim, şimdiki web siteleri yapılmadan önce ÇEKÜL'ün de Tarihî Kentler Birliği'nin de ilk web yayınları bu yöntemle yapılıyordu ki bunların ilk taslaklarına hâlâ ulaşmak mümkün: http://tkb.blogspot.com ve http://cekul.blogspot.com ).
Kimi yerel yönetimler de web-kütüklerinden gittikçe daha fazla yararlanan kesimler arasında. Örneğin, İngiltere'de yerel yönetimler, web-kütüklerini daha etkin kullanmaları bakımından kamu ve sivil kesimlere fark atıyorlar!
Technorati.com bu konuda dünyadaki gelişmeleri takip eden bir site ve oraya bakılacak olursa bugün dünya üzerinde her iki saniyede bir yeni bir blog yayına giriyor. Türkiye'de de (blogkardesligi.com, bloglaralemi.com gibi) Türkçe web-kütüğü yayınlama yazılımı sunan siteler çoğalıyor. Bu olanağı dünya üzerinde ücretsiz olarak sunan ilk sitelerden Blogger.com, Wordpress.com, TypePad.com geleneksel medya devlerinin de ilgisini çekiyor ve onlar vatandaş odaklı basın olarak gördükleri bu kaynakları satın almaya girişiyorlar. Öte yandan bu olgu, bir taraftan da kendi hukukunu yaratıyor. Dolayısıyla Tarihî Kentler Birliği, özellikle de 200 Ortak 200 Eser projesi bağlamında web-kütüklerinden yararlanmamak, önemli bir olanağa sırt çevirmek olur.
Peki nasıl yapacağız?
Bu satırlar kaleme alınırken, Tarihî Kentler Birliği ve Çekül web sitelerinin tasarımcısı arkadaşımız Sevil Albayrak, Tarihî Kentler Birliği üyelerinin 200 Ortak 200 Eser projesinin bilgi-belge-deney paylaşımı amacıyla kullanımı için elverişli bir web-kütüğü şablonu hazırlıyordu. Dergi yayına girdiğinde, bu şablon ve nasıl kullanılacağının ipuçları da TKB web sitesine çoktan yüklenmiş bulunacak. Yapılacak tek şey, siteye girip 200 Ortak 200 Esere tıklayarak bu belgeyi indirmeniz ve oradaki adımları izleyip uygulamanız olacak. Başlangıçta da değinildiği gibi, projeler yapılıp bitirilene dek hareketsiz kalınmayıp, birlikte kotarılacak neler olduğu bu web-kütükleri üzerinden paylaşılırken, kurulan ağ aracılığıyla, üyeler birbirlerinin neler yaptığını izleyebilecek. Bu web-kütüklerine yüklenecek fotoğraflar, arşiv çalışmalarına temel oluşturacak. İstenirse her içerik altına hemşehriler yorumlarını yazabilecek. Başkanlar, sesli ve hareketli görüntülü mesajlarını, uzmanlar çeşitli saptamalarını video olarak buraya yükleyebilecekler. Hatta bir ortak dijital harita üzerinde atılan her adım, çalışmaların tamamlanan her bölümü yine ortak olarak işaretlenebilecek. Böylece projenin nereden nereye geldiği, hangi yörelerde daha hızlı ilerlendiği izlenebilecek.
Bu çalışma elbette Tarihî Kentler Birliği üyesi yerel yönetimlerin Sayın Başkanlarının kendi web-kütüklerini diledikleri gibi açıp, hemşehrileri ve birbirleri ile daha etkin ve -bir kere de bu yolla- yüzyüze iletişime geçmesine engel değil. Kısacası bilgi çağında, elektronik ortamda iletişim ancak hayal gücünüzle sınırlı!