TKB ÜYELERİ KAYSERİ SEMİNERİNDE YILSONU DEĞERLENDİRMESİ YAPTI
Yılın son günlerinde Kayseri’de bir araya gelen Tarihi Kentler Birliği üyeleri, yapılan seminer kapsamında 2008 yılında öne çıkan kentsel koruma uygulamalarını değerlendirdi ve başarılı uygulamaların ortak özelliklerini belirledi. 19 Aralık akşamı açılış yemeğiyle başlayan Kayseri Semineri, 21 Aralık Pazar günü yapılan Ağırnas gezisiyle sona erdi.
Açılış yemeğinde, TKB ve Kayseri Büyükşehir Belediye Başkanı Mehmet Özhaseki, TKB Danışma Kurulu ve ÇEKÜL Vakfı Başkanı Prof. Dr. Metin Sözen ile Kayseri Valisi Mevlüt Bilici birer konuşma yaptı.
“Tarihi Kentler Birliği’nin Değişik Ölçekteki Yerleşmelerde Geliştirdiği Tasarım ve Uygulamalar” başlıklı seminer ise Cumartesi günü Kadir Has Kongre Merkezi’nde yapıldı.
Ev sahibi Kayseri Büyükşehir Belediye Başkanı Mehmet Özhaseki “Bir Kente Çok Yönlü Yaklaşımların Örneği: Kayseri” başlıklı sunumuyla seminerin ilk konuşmasını yaptı. Özhaseki, geçmişten günümüze Kayseri’nin gelişimini, kentin son yıllarda kazandığı çağdaş görünümü ve geleceğe yönelik projelerini anlattı. Kayseri Cumhuriyet Meydanı’nı düzenleyerek, Türkiye’nin en büyük meydanlarından birine dönüştürdüklerini belirten Özhaseki, yeni düzenlemeyle meydanın çevresindeki Selçuklu eserlerinin görünür olmasının sağlandığını söyledi. Artık dünyada ülkelerin değil şehirlerin yarıştığına dikkat çekerek, ulusal çapta yapılan bir mimarlık yarışmasıyla da kale içinde düzenleme çalışmalarının yakında başlayacağını açıkladı. Ayrıca tüm bu çalışmaları yaparken esnafı mağdur etmemek için uzlaşmacı ve katılımcı bir yaklaşım uyguladıklarını belirtti.
Mehmet Özhaseki, Türkiye sanayisinin Çin karşısında ağır bir darbe aldığına dikkat çekerek, kentlerin kimlikleriyle ortaya çıkmalarının zorunlu bir hale geldiğini söyledi. Özhaseki konuşmasının sonunda, Erciyes dağı için “Erciyes Master Planı” hazırlandığı, dünya standartlarında bir kayak merkezi yapılması için yatırımların başladığı haberini de paylaştı. Varlık mücadelesi veren kentlerin başarısının ortak akıl, kendi kimliğini öne çıkarma ve yerel dinamiklerinin eşgüdümüne bağlı olduğunu vurguladı.
Oturum Başkanlığını Prof. Dr. Metin Sözen’in yaptığı panelin konu ve konuşmacılarıysa şöyleydi;
· Ağırnas Belediye Başkanı Mehmet Osmanbaşoğlu “Simge Belde: Ağırnas”,
· Osmangazi Belediye Başkanı Yardımcısı Bayram Vardar “Kale, Çarşı, Mahalle ve Yaşamı Bütünleştiren Koruma: Osmangazi”,
· Sivas Belediye Başkanı Sami Aydın “Ortaçağ Selçuklu Kenti’nin Günümüz Yaşamıyla Bütünleşmesi: Sivas”,
· Gaziantep Büyükşehir Belediye Başkanı Asım Güzelbey “Tarihi ve Kültürel Mirasın Yaşatılmasında Yöntem Arayışı ve Bütüncül Koruma: Gaziantep”
Prof. Dr. Metin Sözen panelin açılış konuşmasına, Kars Buluşması ve Kocaeli Semineri'ni hatırlatarak başladı: “Kars ve Kocaeli toplantılarında çok önemli sonuçlar aldık. 2009'da dört başlığı devreye sokuyoruz: Arkeolojik mirasın önemi, yeraltı ve yer üstü kaynakların bütün olarak değerlendirilmesi, somut olmayan kültürel miras envanterinin çıkarılması, endüstri mirasının yeniden işlevlendirilmesi ve Cumhuriyet dönemindeki mimari mirasımızın korunması. Özellikle Cumhuriyet kurulurken, olmayan kaynaklarla inşa edilen çok önemli kamu binalarını korumalıyız ve mimari açıdan örnek almalıyız. 2009’da örgütlenmemizi daha da güçlendirmeliyiz; çünkü sayımız her geçen yıl artıyor.”
Ağırnas Belediye Başkanı Mehmet Osmanbaşoğlu sunumuna, dünyanın tanıdığı Mimar Sinan’ı, bizlerin tanımadığına dikkat çekerek başladı. 1999 yılında Sinan’ın doğduğu kent olan Ağırnas’ı tanıtmak için yola çıktıklarını ve ilk olarak Mimar Sinan’ın doğduğu evi satın alarak işe başladıklarını belirtti. Prof. Dr. Metin Sözen’in de desteğiyle Mimar Sinan Evi’nin hızla restore edildiğini söyleyerek, Yıldız Teknik Üniversitesi’nin de mimari projelere bedelsiz destek verdiğini belirtti. Çıraklık Eğitim Merkezi’nde özel sektör ve kaymakamlık işbirliğiyle önemli markalar için ihracata yönelik üretim yapıldığı söyleyen Osmanbaşoğlu, ayrıca halı üretimi ve satışının da yapıldığını açıkladı. Erciyes Üniversitesi ve AB fonlarıyla Kent Atölyesi’nin kurulması, Kadın Emeği El İşleme ve Sergileme Merkezi’nin açılması, Kapadokya turizminden Ağırnas’ın da yarar sağlaması için kadınlara eğitim verilmesi gibi çalışmaların da Ağırnas’taki turizmin gelişmesini destekleyeceğini belirtti. Mehmet Osmanbaşoğlu, TKB’nin düzenlediği Budapeşte ve Prag kentlerine yapılan gezilere katıldığını ve gördüğü uygulamalardan örnek alarak Ağırnas’taki yolların ve bazı binaların cephelerini doğal taşla kaplamayı tercih ettiğini vurguladı. Tüm bu çalışmalarda uzman ekibin önemine dikkat çekerek, Erciyes Üniversitesi Öğretim Görevlisi Yrd. Doç. Dr. Suat Çabuk ile çalışmalara yön verdiklerini söyledi; ayrıca ÇİMSA sponsorluğu ile yayımlanan “Koramaz Vadisi” isimli kitabın da Ağırnas için önemli bir envanter çalışması olduğunu vurguladı.
Mimar Sinan Evi
Sivas Belediye Başkanı Sami Aydın da, kentinde gerçekleştirilen Selçuklu dönemi, Osmanlı dönemi ve Cumhuriyet dönemi eserlerinin restorasyon ve yeniden işlevlendirme projeleri ile ağaçlandırma ve dere ıslahı çalışmaları hakkında bilgiler verdi. Sivas Valiliği’nin öncülüğünde başlatılan ve on yılda 100 milyon fidanın dikilmesini hedefleyen “Yeşil Sivas” projesi ile Sivas’ın yeşile kavuştuğunu söyledi. Aydın, dere ıslahı çalışmalarıyla da kentte yeni bir yaşam merkezi yarattıklarını vurguladı. Aydın, Sivas’ta kentsel koruma çalışmalarına, stratejik plan ve yol haritası hazırlayarak başladıklarını söyledi. Tarihi dokunun bütünlük içinde ortaya çıkması için hazırlanan “Kent Meydanı Selçuklu Parkı” projesinde ise pek çok kesimle ortak bir çalışma yürüttüklerini ifade etti. Sami Aydın, özellikle koruma çalışmalarının Sivas’ın tamamına yayılması için Vakıflar Genel Müdürlüğü ve Valiliğin desteğinin büyük olduğunu söyleyerek, Kültür Müdürlüğü’nün ürettiği zengin yayınların da Sivas’ın tanıtımı için önemli olduğunun altını çizdi.
Sivas'ta devam eden restorasyon uygulamasından bir örnek
Osmangazi Belediye Başkan Yardımcısı Bayram Vardar ise sunumunda, somut miras ve somut olmayan miras hakkında yaptıkları çalışmaları anlattı. Vardar konuşmasında Bursa’nın, yıllarca sanayi ile öne çıktığını, aslında “tarih ve kültür kenti” olduğunu söyledi. Buradan yola çıkarak yapılan koruma çalışmalarında önce, uzman kadrodan oluşan bir ekiple yeniden örgütlendiklerini anlattı. “Tarih ve Çevre Koruma Bürosu” kurarak, bu büro çatısı altında oluşturulan ekibin koruma projelerinden sorumlu olduklarının altını çizdi. Vardar, üniversite ve sivil toplum kuruluşlarının işbirliğiyle, 200 yapının rölövesinin hazırlandığını ve detaylı bir arşiv çalışması yapıldığını söyledi. Koruma amaçlı imar planının hazırlandığını ve doku bütünlüğünün sağlanması için 26 trilyon liralık kamulaştırma yapıldığını, kötü dokuların yıkılarak kale, çarşı ve mahallelerin birbirine bağlandığını anlattı. Bu çalışmalar yapılırken esnafla ve kentliyle toplantılar düzenlemenin katılımcılık açısından da önemli olduğunu vurguladı. Bunun yanı sıra somut olmayan kültürel mirası koruma çalışmalarını da “Bizim” kavramı adı altında projelendirdiklerinden bahsetti. Bu çalışmaların sonucunda ortaya 104 yayın çıktığını, bunlardan bazılarının Bizim Çarşı, Bizim Köy ve Bizim Mahalle üst başlıklarıyla yayımlandığını söyledi. Osmangazi Belediyesi tarafından açılan stand ile yayınların TKB üyelerine ulaşması sağlandı.
Osmangazi Belediyesi Kentli toplantıları
Panelin son sunumunu ise Gaziantep Büyükşehir Belediye Başkanı Asım Güzelbey yaptı. Türkiye’deki büyük ölçekli koruma çalışmalarından biri olan “Kültür Yolu” projesini anlatan Güzelbey, çalışmalar sırasında zorlu bir yoldan geçtiklerini, projenin önemini vurgulamak için kentlilerle pek çok toplantı düzenlediklerini anlatarak, karşılaştıkları zorluklardan örnekler verdi. Kale ve çevresinde bulunan pek çok tarihi yapıda sokak çocuklarının barındığını ifade ederek, çocuklar için 2 bin 5 yüz metre kare kapalı alanı olan bir rehabilitasyon ve eğitim merkezi hazırladıklarını söyledi. Bu arada yapıların onarım ve çevre düzenlemesi çalışmalarının başladığını belirten Güzelbey, Gaziantep’in uzun yıllar baklava ve kebap ile tanındığını, şimdiyse “kültür ve sanatla desteklenmiş bir sanayi kenti” olarak öne çıkmaya başladığını vurguladı. 2004 yılında proje bürosunun kurulmasının Gaziantep için bir sıçrama noktası olduğunu ifade ederek kale, çarşı, meydan ve mahallenin bütünlük içinde koruma altına alındığını anlattı. ÇEKÜL Vakfı’nın danışmanlığında yapılan ve 5,5 km< uzunluğunda bir güzergâhta 30’dan fazla tescilli yapının yer aldığı “Kültür Yolu” projesinin, kentin dokusunu ortaya çıkardığını söyledi. Bakırcılar Çarşısı, et hali gibi önemli tarihi mekânların yeniden işlevlendirildiğini, bu arada esnafla pek çok toplantı yapıldığını belirtti. 200 sivil mimari örneğinin olduğu Bey Mahallesi’nin ise bütün olarak restore edildiğini söyleyen Asım Güzelbey, Gaziantep’in özgün markalarının üretim ve satışa yönelik çalışma mekânlarının bu mahallede bir araya getirileceğinin bilgisini verdi. Restore edilen Bayaz Han’ın Kent Müzesi, Aziz Bedros Kilisesi’nin ise Konservatuar’ın çalışma mekânı olacağını söyleyerek, Zeugma Mozaik Müzesi’nin de
Kale çevresi ve Naib Hamamı
TKB Kayseri Semineri sonunda, sunum yapan kentlerin uygulamalarındaki başarılarının ortak özelliklerinin şunlar olduğu gözlendi: Doku bütünlüğü, somut ve somut olmayan mirasın birlikte ele alınması, doğa ve kültür birlikteliği gibi yaklaşımları içinde barındıran “bütüncül yaklaşım”; halkın çalışmaların tüm süreçlerinde uygulamalardan haberdar olmasını ön gören bir bilgilendirme sisteminin hayata geçmesini ve halktan gelen taleplerin uygulama planlarına dahil edilmesini sağlayan “katılımcılık”; kısa, orta ve uzun vadeli hedeflere göre hareket etmeyi öngören “stratejik planlama”; valilik, vakıflar, özel sektör ve çeşitli fon kaynaklarını bir araya getiren “kaynak eşgüdümü”, sivil toplum örgütleri ve üniversitelerle işbirliğine önem veren “uzman örgütlenme”; yapılan bütün uygulamaların paylaşılmasını ve tanıtılmasını sağlayan “yayın ve tanıtım politikası”.
Yukarıda vurgulanan bu yaklaşımların, her ölçekte uygulanabilir bir “koruma modeli”nin alt yapısını oluşturması, TKB Kayseri Semineri’nde öne çıkan önemli tespitler arasındaydı.
Kayseri ve Ağırnas Kent Gezileri Yapıldı
Farklı ölçekteki dört yerleşim biriminde yapılan koruma faaliyetleri hakkında ayrıntılı örnekler eşliğinde bilgi alan belediye başkanları ve ekipleri, seminerin ardından Kayseri’de bir kent gezisi yaptı. Katılımcılar, inşaatı sürmekte olan stadyum, sivil mimari örnekleri, Kayseri kent meydanında yer alan Gevher Nesibe Medresesi, Kurşunlu Camisi, Sahabiye Medresesi, Kapalı Çarşı ve Hunat Hatun Külliyesi gibi Kayseri’nin önemli mekânlarını inceledi.
Stadyum İnşaat alanı
Restorasyonu devam eden Kayseri evleri
Sahabiye Medresesi
Pazar gününe kar yağışıyla başlayan TKB üyeleri, Mimar Sinan’ın doğum yeri olan Ağırnas kent gezisine katıldı. Ağırnas’ın girişindeki Prof. Dr. Metin Sözen Bulvarı’nda davul-zurna eşliğinde karşılanan davetliler, önce “Mimar Sinan Evi” ve yeraltı şehrini gezdi. Ardından Agios Prokipios Kilisesi/Kültür ve Sanat Merkezi, Çıraklık Eğitim Merkezi, Bezirhane, Belediye tarihi binası ve ÇEKÜL Kapadokya Bölge Temsilciliği ofisi incelendi. Ağırnas’ın somut olmayan kültür mirasının bir parçası olan tandır ekmeği, mantı ve bulgur pilavından oluşan yemekler, gezinin ardından davetlilere ikram edildi.
Mimar Sinan Evi girişi
Yeraltı şehriyle 3000 yıl öncesinde de önemli bir yerleşim birimi olduğu bilinen Ağırnas, Mimar Sinan’ın doğduğu kent olması nedeniyle de özellik taşıyor. Eski köy yerleşim alanındaki Ağırnas evlerinin korunması, kent meydanı düzenlemesi, bir Sinan kentine yakışan doğal taş kaplı yol çalışmaları, kültür-sanat ve mimari alanda yapılan etkinlikler, kent halkının çalışmalara birebir destek vermesi gibi özellikleriyle Ağırnas, Anadolu kentlerine bir model oluşturuyor.
Agios Prokipios Kilisesi
Kültür Elçileri de Seminer Programını takip etti
Kayseri, Talas ve Ağırnaslı Kültür Elçileri de Kayseri Seminer Programını takip etti. Talas Kültür Elçileri panel sunumlarını ilgiyle izledi. Ağırnas Kültür Elçileri ise, kentlerine gelen davetlilere Ağırnas’ı ve Mimar Sinan’ı anlattı.
Kayseri ve Talas Kültür Elçileri Prof. Dr. Metin Sözen ile birlikte
Ağırnaslı Kültür Elçileri
TKB üyesi olan farklı ölçekteki yerleşim birimlerinden, Ağırnas beldesi, Osmangazi ilçesi, Sivas ili ve Gaziantep Büyükşehir Belediyesi’nde yapılan bütüncül koruma çalışmalarından örneklerin sunulduğu, kentsel koruma modeli ve başarı kriterlerinin incelendiği Kayseri Semineri, TKB’nin 2009 hedeflerinin yeniden gözden geçirilmesiyle sona erdi.