Tarihi Kentler Birliği (TKB) ve ÇEKÜL Vakfı, Avrupa Tarihi Kentler ve Bölgeler Birliği’nin (EAHTR) yıllık encümen toplantısına katıldı. 27-29 Mart tarihleri arasında, Malta’nın başkenti Valletta’da gerçekleştirilen toplantıda TKB’yi Danışma Kurulu Üyesi Fikret Üçcan, ÇEKÜL Vakfı’nı Örgütlenme Koordinatörü Yonca Moralı temsil etti. TKB, kuruluş yılı olan 2000’de, Avrupa Tarihi Kentler ve Bölgeler Birliği’ne kabul edilmişti. Ev sahibi Valletta da bu toplantıyla birliğe alındı. Konukları ağırlama görevini, kentin 29 yaşındaki bilgisayar mühendisi Belediye Başkanı Alexiei Dingli üstlendi.
Toplantının gündeminde bu kez Heritage Zone adı verilen bir portal vardı. Portalin amacı birlik üyelerini internet ortamında buluşturmak ve böylece bilgi, deneyim ve uygulamada karşılaşılan sorunların paylaşılacağı yeni bir mecra yaratmak. Portal çalışmasının yönetiminde ÇEKÜL Vakfı da bulunuyor. Toplantıda ayrıca uluslararası sempozyum önerileri de konuşuldu. Alınan karara göre 2010’da Amsterdam’da bir sempozyum yapılacak ve ÇEKÜL’ün de ana gündem maddelerinden biri olan endüstriyel miras tartışılacak. Yine aynı yıl İstanbul’da uluslararası bir etkinlik düzenlenmesi de planlanıyor.
Başkent Valletta
Bu arada, Dünya Kaleli Kentler Birliği (WTFC) Yönetim Kurulu da Valletta’da bir toplantıda buluştu. Toplantının katılımcılarından Osmangazi Belediyesi, birliğin Ekim 2009’da Bursa’da yapılacak yıllık sempozyumunun programını sundu.
Malta ve Kültürel Miras Uygulamaları
İnsana dair kalıntıların M.Ö. 7500 yılına kadar uzandığı Malta, tarih boyunca çeşitli devlet ve imparatorlukların hâkimiyetine girmiş. 1565 yılında “Kudüs’ün İyileştirici Şövalyeleri” tarafından kurulan Valletta, Malta’nın Mdina’dan sonraki yeni başkenti olup, Rönenans ve ardından da Barok sanatının izlerinin çok yoğun olduğu küçük ama görkemli bir kent haline gelmiş. 1964, Malta’nın İngiltere’den bağımsızlığını ilan ettiği, 1974 cumhuriyetin kurulduğu yıl. 2004’te Avrupa Birliği’ne katılan ülkenin başkenti Valletta, 1980’de UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne dâhil edildi.
Eski başkent Mdina
Malta’da kültürel mirası koruma çalışmaları, 2002’de çıkan Kültürel Miras Yasası (Cultural Heritage Act) altında kurulan çeşitli yapılar aracılığıyla yürütülüyor. Bu yapılardan en önemlisi olan “Kültürel Mirası İzleme, Denetleme, Yönetme Genel Müdürlüğü” devletin kültürel mirası koruma ve tanıtma sorumluluğunu yerine getiriyor. “Garanti Komitesi”, koruma konusunda sorumluluğu olan müdürlükler arasında işbirliğini sağlıyor ve hükümete ulusal kültürel miras stratejisinde danışmanlık yapıyor. “Malta’nın Mirası” (Heritage Malta) ile, Malta’nın korumayla ilgili bütün çevrelerini yılda bir kere bir araya getiren “Ulusal Forum”da Kültürel Miras Yasası'nın birimleri arasında bulunuyor.
Valletta’da, Kaynaklar ve Altyapı Bakanlığı’na bağlı olarak 1987’den beri devam eden “İyileştirme Projeleri” kapsamında tarihi kent merkezindeki önemli anıtların, kiliselerdeki fresklerin restorasyonu, sokak sağlıklaştırma çalışmaları yapıldı. Ayrıca park ve bahçeler, “kamu-özel” işbirliğine dayanan bir yapılanma sayesinde iyileştirildi. Bu süreçte Malta’nın, uzun süre ihmal edilen bazı doğal kaynakları da bir anlamda yeniden keşfedildi. Malta’nın geleneksel mimarisinde önemli bir yer tutan kireçtaşı tekrar kullanılmaya başlandı. Ülkede konuyla ilgili bir de müze var. Eski bir taş madeni üzerinde yükselen modern müzede, ülkenin geleneksel madencilik ve inşaat birikimini görmek mümkün…
Valletta’daki “İyileştirme Projeleri”nin koordinatörlüğünü, konuyla ilgili önemli uzmanlar arasında gösterilen ve UNESCO’da önemli görevlerde bulunmuş Dr. Ray Bondin yapıyordu. Bondin bir süre önce iyileştirme projelerinin altyapı bakanlığına bağlı olmasının bir çelişkiye işaret ettiği gerekçesiyle görevinden ayrıldı ve Heritage Malta’da çalışmaya başladı. Malta’daki “İyileştirme Projeleri”nin önümüzdeki dönemde nasıl bir yol izleyeceğini zaman gösterecek.
