Kozan şehir merkezinde, gerek ihtişamı ve heybetiyle, gerekse bir sır gibi gizlediği tarihiyle dikkati çeken Kozan (Sis) Kalesi, Çukurova’daki kalelerin muhteşem örnekleri arasında yer alır.
Geçmişten bu yana Çukurova’nın en bereketli topraklarına sahip Kozan üzerinde yaşadığı güçlü medeniyetlerle adından sıkça söz ettirmiş. İklimi, yaşam koşulları ile tarih boyunca insanoğluna yurt olmuş. Anavarza, Karasis ve Kozan (Sis) Kaleleri medeniyetleri bağrında taşımış.
Kozan şehir merkezinde, gerek ihtişamı ve heybetiyle, gerekse bir sır gibi gizlediği tarihiyle dikkati çeken Kozan (Sis) Kalesi, Çukurova’daki kalelerin muhteşem örnekleri arasında yer alır. Kalenin ne zaman ve kimler tarafından inşa edildiği kesin olarak bilinmese de, kimi kaynaklar kalenin mimarı olarak Asurluları gösterirken, 700 yıla yakın bir süre bölgede hüküm süren Hititlerin de bu kaleyi yapmış olabileceği düşünülmektedir.
Kale yolu boyunca şehrin atmosferi ile bütünleşen parke taşlı yollar üzerinde ahşap ve taş konaklar yer alır. Köksal sokaktaki Hoş Kadem Camisi ve belediye tarafından restore edilen Yaver’in Konağı kaleyle bütünleşir.
Yöre Dağ kaleleri zincirinin dördüncü halkasını teşkil eden kalenin, iki grup halinde inşa edilmiş 44 kule ve burcunun büyük çoğunluğu ayaktadır hala. Güney kesimindeki tepede bir iç kale (Ahmedek) vardır. Kalede 20–30 basamak merdivenle inilen mahzenler ve gizli yollar mevcuttur. İç kale de dahil altı bölümden oluşan kale bütün bölümleri ile birbirine bağlayan kapılarla kapalıdır sıkı sıkıya.
Kuzey ve güney olmak üzere iki ayrı kale grubundan oluşan bölümler bir sur ile bağlıdır birbirlerine. Daha dışarıda olan ikinci sur ise Ermeni Katolikosluğu’na merkezlik yapan kiliseyi, kiliseye ait kütüphaneyi, misafirhaneyi ve keşiş odalarını çevreleme görevini üstlenmiştir.
1952 yılında, kalenin ana giriş kapısına kadar varan 1.5 km kadar açılan yol şimdilerde asfalt durumdadır. Kale de oldukça sağlam bir yapıda olmasına rağmen yardım beklemektedir. Bugünlerde belediye tarafından rekreasyon projesi hazırlanan Kale, turizme kazandırılmayı hak etmiştir.
