Tarihi Kentler Birliği 2013 yılının ilk Bölge Toplantısı’nı Siirt’te düzenledi. Siirt Valiliği’nin himayesinde, Aydınlar(Tillo) Belediyesi’nin destekleriyle düzenlenen toplantıya Siirt Valisi Ahmet Aydın, Tillo Belediye Başkanı Mesut Memduhoğlu, ÇEKÜL Vakfı Başkanı Prof. Dr. Metin Sözen, Tarihi Kentler Birliği Genel Sekreteri Sezer Cihan, Siirt Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Murat Erman, Batman Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Abdüsselam Uluçam ve bölgeden katılım sağlandı. ÇEKÜL'ün Güneydoğu Anadolu Bölge Koordinatörü ve Diyarbakır Müze Müdürü Nevin Soyukaya, Elazığ temsilcisi Mustafa Balaban, ÇEKÜL YDK üyeleri Hurşit Arslan, Namık Kemal Döleneken ve Kentsel Strateji kurucusu şehir plancısı A.Faruk Göksu da toplantıyı takip edenler arasındaydı. Açılış konuşmaları ve bilimsel sunumların yapıldığı oturum ilgiyle izlendi. Toplantıda, Faruk Göksu tarafından önerilen ve kamu-yerel-sivil-özel tüm kesimlerin davetli olacağı "çalıştay"ın Siirt'te yapılasına karar verildi.
ÇEKÜL Siirt temsilcisi Ayhan Mergen'in organizasyonuna yoğun emek verdiği TKB Bölge Toplantısı, 30 Mart’ta Siirt Kültür Merkezi’ndeki açılış konuşmalarıyla başladı:
Tillo Belediye Başkanı Mesut Memduhoğlu
Aydınlar yani Tillo Siirt’in en küçük ilçelerinden. TKB’ye kurulduğu ilk yıl üye olduk. TKB toplantılarına katılarak diğer belediyelerin yaptığı koruma çalışmalarını da takip ediyoruz. Tillo’da “Cas evi” dediğimiz 2 tescilli konağımız, 1 tarihi mezarlık ve 5 tescilli türbemiz var. Bu yıl hazırladığımız 5 proje Diyarbakır Anıtlar Kurulu’ndan geçti. Ayrıca Valiliğimizin desteğiyle Tillo’da kültür envanteri projesini başlattık. Tillo’da İsmail Fakirullah Hz. ile başlayan dini ve bilimsel eğitimin izlerini bugün de yaşatmaya çalışıyoruz. Fakirullah’ın türbesindeki ‘ışık hadisesi’ni Prof. Dr. Cengiz Işık birazdan detaylarıyla anlatacak. 50 yıl önce yapılan yanlış restorasyon sonucu çalışmayan ‘ışık hadisesi’ iki yıl süren bilimsel çalışmalarla yeniden yaşanmaya başladı. Biz de etkinliklerle duyurmaya çalışıyoruz. 2013 yılında da uluslar arası bir etkinlik yapmayı planlıyoruz.
Prof. Dr. Metin Sözen
TKB, kurulduğundan bu yana oturduğumuz toprakların farkına varılması, ortak hareket ederek seçilmişlerin ve atanmışların birlikte hareket etmesinin sağlanmasını temel hedef olarak gördü. TKB’nin bugün geldiği nokta, Avrupa Tarihi Kentler Birliği’nin de dikkatini çekmiş ve ülkemizde yapılan çalışmaları yakından izlemeye başlamışlardır. TKB ve ÇEKÜL’ün bilimsel verilere dayalı yürüttüğü çalışmalar Türkiye’nin kaderini değiştirecek boyuta ulaşmıştır. Bu topraklarda barış istiyorsak eğer kültürel varlık nedenimizi başa almalıyız. Ayrıştırıcı, farklılaştırıcı değil beraberliğe dayalı büyüklüğü bulduğumda ancak barışı sağlarsınız. Bu topraklarda kültür binlerce yıldır ağır ağır oluşuyor. Siirt’in elli yıl öncesini hatırlıyorum. Dokusu ayakta bir yerleşim vardı. Bir gün yeniden ayağa kaldırma ihtiyacı istiyorsak, aradaki geçen zamanı hatırlamamız gerekiyor. Düzeyli insanlarla çalışmadığınızda kaynağınızı boşa harcıyorsunuz demektir. Kentler üzerinde yapılan çalışmalar ahbap-dost ilişkisiyle olmaz. 3. sınıf projeyle tarihi eser onarılamaz. Türbedeki ışık düzeneğin şaşması buna en büyük örnektir. Bizim bu yanlışı yapmaya hakkımız yok. Doğru insanlar enventeri yapmak zorundayız. Buradan, doğudan başlayan güneş batıya kadar sağlıklı gitsin. Hepinizi sevgiyle kucaklıyorum.
Siirt Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Murat Erman
Mimarisiyle, çevre düzenlemesiyle o şehrin kültürünü görmek mümkündür. Siirt, tarihi ve mimarisinin yanı sıra doğal güzellikleriyle de zengindir. Üniversitemiz bünyesinde başlatılan bilimsel çalışmalar devam etmektedir. Sorumluluğumuzun bilincindeyiz. TKB, kent kimliği ve kentlilik bilinci çalışmalarıyla önemli bir açığı gidermektedir. Siirt Üniversitesi olarak her türlü çalışmaya destek vereceğimizi belirtmek isterim.
Siirt Valisi Ahmet Aydın
95 yılında ilk kaymakamlığa atandığımdan bu yana ÇEKÜL Vakfı ile, Metin Hocam ile tanışıyoruz ve her gittiğim kentte çalışmalar yürütüyoruz. TKB’nin kurulmasıyla ulaştığı kentlerdeki değişimi hep birlikte görüyoruz. ÇEKÜL’ün ve TKB’nin Siirt’te gelerek bize yol göstermeleri, vizyon çizmeleri önemliydi. Çünkü ülke olarak kültürümüzü bildiğimizde özgüvenimiz de artacak. Hedefimiz iki yıl içinde, bize gösterilen hedefler ve takvim doğrultusunda Siirt’in kültürel ve doğal mirasının korunması için projeler üretip, uygulamaktır.
TKB Genel Sekreteri Sezer Cihan
Birliğin yürüttüğü çalışmaları anlatan detaylı bir sunum yaptı: Kültür bizim ortak paydamız. Köklü geçmişimizi sahiplendiğimizde güçlü bir ülke inşa edebiliriz. Alanda düzenlediğimiz Seminer ve Buluşmalara, Bölge Toplantıları da eklendi. Böylece aynı havzadaki kentler için bütüncül çözümler üretebiliyoruz. Kentlerin, uzmanlara ve örnek uygulamalara ulaşmalarını sağlıyoruz. Kültür Öncelikli Bölgesel Yol Haritaları, yayınlar, ÇEKÜL Akademi tarafından TKB için hazırlanan, belediye kadrolarına yönelik eğitimler TKB’nin ana çalışma başlıkları.
Bilimsel Sunumlar: Bölgenin Doğal ve Tarihsel Mirası
Prof. Dr. Cengiz Işık / Başkent Üniversitesi Kültür ve Sanat Araştırmalar Merkezi Müdürü
Siirt’in ve Tillo’nun tarihi hakkında bilgiler verdi, ayrıca“ışık hadisesi”ni anlattı: İbrahim Hakkı Hz. öyle bir düzen gerçekleştirmiş ki, ekinoks günlerinde Botan Çayı Vadisi içinden doğan güneşin ilk ışıkları, hocası olan Hz. Fakirullah’ın türbesine düşmektedir. Kale tepesinde, ortasında küçük bir açıklık bırakarak örülmüş bir duvardan yansıyan güneşin ilk ışıkları, türbenin yanındaki kuleden süzülerek sandukanın başucuna düşmektedir. 1960’larda yanlış restorasyon uygulamasıyla bu bilimsel hesaplamalar sonucu yapılan düzenek yaşanmaz olmuştur. İki yıldır bilim insanlarıyla yapılan araştırmalar sonucu, türbe duvarına açılan küçük bir pencere ile ışık düzeneği yeniden çalışmaya başlamıştır. 21 Mart ve 23 Eylül günlerinde güneşin ilk ışıkları türbeye yansımaya başlamıştır.
Prof. Dr. Abdüsselam Uluçam / Batman Üniversitesi Rektörü
Prof. Dr. Cengiz Işık’ın Tillo ile bu kadar yakından ilgilenmesi ancak bir aşka benzetilebilir. Şems ve Mevlana’nın, İbrahim Hakkı ve Fakirullah’ın aşkları gibi, Cengiz Işık da Tillo’ya âşıktır. Bu aşkın sürekli olmasını diliyorum. Kültür varlıklarına yapılan müdahale insana yapılan müdahale gibidir. Hassas ve duyarlı olmak gerekir. Farklı uzmanlıklardan insanlarla çalışmak gerekir. Bölgenin mimarisini tanıyan, Tillo taşını bilen, sıvasını bilen insanlara çalışmak gerekir.
Yrd. Doç. Dr. Şahabettin Öztürk /Yüzüncü Yıl Üniversitesi Mimarlık Fakültesi
Siirt Ulu Camisi’nde yapılan yanlış restorasyon uygulamaları ve düzetmek için yapılan müdahaleler hakkında detaylı bilgi verdi.
(Oturum detayları Yerel Kimlik dergisinin 33. Sayısında yayımlanacaktır)
Bilimsel sunumların ardından Tillo ve Veysel Karani belediye başkanları söz alarak kentleri hakkında detaylı bilgiler verdi.
Siirt Ulu Camisi, Tillo ve Veysel Karani inceleme gezisini ardından TKB Siirt Bölge Toplantısı sona erdi.
